Грамадзянска-патрыятычнае выхаванне пачынаецца ў сям'і. Без сям'і немагчыма паўнацэннае выхаванне чалавека. Тут фарміруюцца яго лепшыя якасці, спее асоба. Сям'я з'яўляецца мадэллю грамадства, у якой і з дапамогай якой дзіця асвойвае гісторыю, духоўную культуру, традыцыі народа, свой радавод.

Бацькі, род, Радзіма, народ - невыпадкова аднакарэнныя словы. Гэта формула грамадзянскага патрыятызму, у аснове якой ляжыць пачуццё Радзімы, адказнасці і салідарнасці.

Сям'я складае асноўнае выхаваўчае асяроддзе дзіцяці і выконвае наступныя функцыі:

- забеспячэнне дыялогу паміж пакаленнямі ў фарміраванні асобы;

- прывіццё любові да роднага краю, адданасці памяці сваіх продкаў;

- фарміраванне ведаў аб генетычных каранях сваёй сям'і, роду, прозвішчы;

- забеспячэнне здаровага ладу жыцця.

Бацькі павінны ўсведамляць сваю выхаваўчую ролю і несці адказнасць за выхаванне дзяцей. Бацькі абавязаны забяспечыць умовы для развіцця дзіцяці, займацца выхаваннем дзяцей, правільна будаваць адносіны з дзецьмі, супрацоўнічаць у выхаванні дзяцей са школай і іншымі ўстановамі.

Звычайна бацькі арганізуюць жыццё дзіцяці на аснове сваіх жыццёвых уяўленняў, падпарадкоўваючыся агульнай арганізацыі жыццядзейнасці сваёй сям'і, асабістым патрэбам і магчымасцям.

На развіццё дзіцяці ўплываюць сацыяльныя ўмовы жыцця: тып сям'і (поўная, няпоўная, шматдзетная, маладзетная), яе якасныя характарыстыкі (паспяховая, няшчасная); у горадзе ці вёсцы пражывае сям'я; стаўленне да самога дзіцяці ў сям'і.

Важнай умовай работы з падрастаючым пакаленнем з'яўляецца арыентацыя на актыўную сумесную дзейнасць дзяцей і дарослых. Супрацоўніцтва з сям'ёй павінна стаць асновай узаемаадносін школы з бацькамі.

Важным сродкам выхавання патрыятычных пачуццяў з'яўляецца прыклад бацькоў. Прыклад - наглядны спосаб дзеяння, які служыць узорам для пераймання. Аўтарытэт бацькоў грунтуецца на іх асабістых сацыяльна ўхваляльных паводзінах, ладзе жыцця, перакананнях, маральных якасцях грамадзяніна Айчыны, чалавечых якасцях бацькі і маці, выкананні абавязкаў члена сям'і.

Ёсць беларускія сем'і, у якіх у розных формах і з дапамогай разнастайных сродкаў вядзецца работа, звязаная з патрыятычным выхаваннем дзяцей на падставе многіх крыніц (кніг, часопісаў, газет, кіна- і тэлефільмаў, успамінаў ветэранаў вайны і працы). У грамадзянска-патрыятычным выхаванні падлеткаў у сям'і неацэнная роля твораў літаратуры і мастацтва. Мастацкія вобразы твораў літаратуры, кіно, тэатра, жывапісу, скульптуры ўзбуджаюць у сыноў і дачок пачуццё любові і падзякі да герояў свайго народа, якія аддалі і аддаюць сябе і свае жыцці ў імя Радзімы, у імя будучых пакаленняў.

У якасці форм работы школы з сям'ёй па грамадзянска-патрыятычнаму выхаванню выкарыстоўваюцца бацькоўскія сходы грамадзянска-патрыятычнай накіраванасці; правядзенне сумесных выставак, конкурсаў; прыцягненне бацькоў да арганізацыі свят. Класныя кіраўнікі запрашаюць на гадзіны зносін бацькоў, якія могуць расказаць навучэнцам аб сваёй нялёгкай і важнай рабоце (урачы, пажарнікі, міліцыянеры, ваенныя і інш.), што садзейнічае фарміраванню ў падлеткаў пачуцця любові да Радзімы, роднага краю, гонару за сваю Айчыну.

Прыцягненне дзяцей да сумеснай дзейнасці са старэйшымі, а менавіта збор другаснай сыравіны, удзел у валанцёрскіх і дабрачынных акцыях, садзейнічаюць росту актыўнасці, самастойнасці, фарміруе самасвядомасць і адказнасць перад іншымі.

Паходы і экскурсіі бацькоў разам з дзецьмі па роднай краіне, паездкі ў музеі, тэатры пры актыўнай пазіцыі бацькоў таксама садзейнічаюць выпрацоўцы патрыятычных пачуццяў.

Тэст на выяўленне грамадзянскага кругагляду

Мэта: выявіць агульныя ўяўленні дзяцей аб сваёй краіне.

Інструкцыя: навучэнцам 2-і 3-х класаў прапануецца ў свабоднай форме адказаць на пытанні:

1. Як называецца краіна, у якой ты жывеш?

2. Які горад з'яўляецца сталіцай нашай дзяржавы?

3. Хто з'яўляецца прэзідэнтам Беларусі?

4. Што сімвалізуе чырвоны колер на флагу нашай краіны?

5. Як называецца асноўны закон дзяржавы?

6. Чаму на нашым гербе намаляваны кветкі канюшыны і лёну і каласкі пшаніцы?

7. Якая птушка з'яўляецца сімвалам Беларусі?

8. Якія запаведнікі і заказнікі Беларусі ты ведаеш?

9. Якіх вядомых людзей Беларусі ты ведаеш?

10. Якія памятныя мясціны Беларусі ты ведаеш?

11. Якія народныя святы ты ведаеш?

Апрацоўка даных: за кожны поўны і правільны адказ - 1 бал.

Той, хто набраў 9 - 11 балаў, мае дастаткова поўнае ўяўленне аб сваёй краіне; 5 - 8 балаў сведчыць аб няпоўным уяўленнi; 1 - 4 балы - слабое ўяўленне аб сваёй краiне.